STANOWISKO NR 3/2010/VI
OKRĘGOWEJ RADY LEKARSKIEJ W SZCZECINIE
z dnia 22 września 2010r.

w sprawie projektu ustawy o działalności leczniczej

Po zapoznaniu się z projektem ustawy o działalności leczniczej Okręgowa Rada Lekarska w Szczecinie wyraża następujące stanowisko:

Projekt ww. ustawy przewiduje zbyt krótki vacatio legis. Proponowane 3- miesiące umożliwią jedynie zaznajomienie się z ustawą. Z uwagi na bardzo dużą liczbę podmiotów, do których jest adresowana, i które muszą podjąć działania do funkcjonowania na nowych zasadach, vacatio legis powinno wynosić, co najmniej 6 miesięcy.
Projektowana ustawa stoi w sprzeczności z zasadą głoszoną przez rząd w zakresie ograniczania wydatków na administrację publiczną. Koszty stworzenia centralnego rejestru oraz przeniesienia do niego danych szacuje się na ok. 5 mln. zł., gdy tymczasem na prowadzenie rejestru praktyk lekarskich, samorząd zawodowy otrzymuje środki z budżetu państwa w wysokości ok. 700 tys. zł. Wspomnieć w tym miejscu należy również o konieczności zwiększenia liczby urzędników w urzędach wojewódzkich, w kompetencjach, których będzie zorganizowanie i prowadzenie rejestru podmiotów prowadzących działalność leczniczą. Oszczędności z tytułu przeniesienia rejestru praktyk lekarskich z izb lekarskich do urzędów wojewódzkich są, zatem wysoce wątpliwe.
Ustawa o działalności leczniczej pozbawiając izby lekarskie prowadzenia rejestru indywidualnych praktyk lekarskich i indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarskich oraz nadzoru i kontroli nad praktykami budzi poważne zastrzeżenia i wątpliwości samorządu lekarskiego. Stanowi kolejną próbę (obok projektu ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty – tu likwidacja stażu podyplomowego i ustawy o zmianie ustawy
o Rzeczniku Praw Pacjenta – ograniczenie zadań samorządu poprzez powołanie wojewódzkich komisji ds. orzekania o błędach medycznych) marginalizowania roli samorządu zawodowego (tu lekarskiego), który stanowi jedną z podstawowych instytucji demokratycznego państwa prawnego, o czym świadczy zapis konstytucji RP art. 17. Ogranicza się w sposób istotny cechy, zadania samorządu lekarskiego wypływające bezpośrednio z art. 17 ust. 1 Konstytucji RP, a w szczególności sprawowanie pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu lekarza.

Ponadto w opinii Okręgowej Rady Lekarskiej w Szczecinie zmiany wymagają poniższe przepisy projektowanej ustawy:

• art. 5 ust. 2 nazwę „praktyka zawodowa” zastąpić należy inna nazwą, bowiem definicja „praktyki zawodowej” pojawia się również w projekcie ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty i odnosi się do 2-semestralnego praktycznego nauczania, o którym mowa w art. 1 pkt. 2 projektu ustawy.
• art. 20 ust. 1 pkt 3) – zmienić brzmienie na:
  „dysponować pomieszczeniem, w którym będą udzielane świadczenia zdrowotne, wyposażonym w produkty lecznicze, wyroby medyczne, aparaturę i sprzęt medyczny odpowiedni do rodzaju i zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych, posiadającym aktualną (wydaną nie wcześniej niż 10 lat przed dniem wydania wniosku właściwego wpis do rejestru) opinię właściwego organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej o spełnieniu warunków wymaganych przy udzielaniu określonych świadczeń zdrowotnych, a także świadczeń udzielanych w zakresie określonym w art. 30 ustawy z dnia 5 grudnia 1996r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz, U. z 2008r. Nr 136, poz. 857, z późn. zm.).” W opinii Okręgowej Rady Lekarskiej w Szczecinie wystarczającym jest, że prawo do korzystania z pomieszczenia zostanie zawarte w umowie między stronami, w której właściciel lokalu deklaruje, iż pomieszczenia spełniają warunki do świadczenia usług medycznych, co potwierdza pozytywna opinia właściwego organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej o spełnieniu warunków wymaganych przy udzielaniu określonych świadczeń zdrowotnych. Odbiór sanitarny powinien być na lokal, a nie na osobę..
• art. 23 - wprowadzić kolejny ust. 5 w brzmieniu: „Nadzór i kontrolę wyposażenia
  w aparaturę i sprzęt medyczny w praktykach zawodowych sprawuje właściwy że względu na siedzibę samorząd zawodowy lekarzy lub pielęgniarek i położnych.”
• art. 24 - z obowiązku tworzenia regulaminu organizacyjnego tworzonego przez kierownika podmiotu wykonującego działalność lecznicza wyłączyć należy praktyki zawodowe, o których mowa w art. 5 ust. 1 projektu. Wątpliwe wydaje się stanowisko kierownika u takiego podmiotu. W przeciwnym razie koniecznym jest doprecyzowanie, jakie punkty i ustępy art. 25 winien zawierać regulamin organizacyjny praktyki lekarskiej czy pielęgniarskiej, bowiem art. 25 ust. 5 powołuje się na ust., 2 który w projekcie nie istnieje. Podobnie jest w art. 25 ust. 4 i 6.
• art. 26 ust. 4 – wykreślić. Należy pozostawić jedno obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą obejmujące szkody będące następstwem udzielania świadczeń zdrowotnych albo niezgodnego z prawem ich zaniechania. Nie powinno się rozgraniczać udzielania świadczeń zdrowotnych od tego czy podmiot ma umowę z NFZ czy nie. Nieuzasadnione utrzymywanie dwóch ubezpieczeń stanowi dodatkowy koszt dla podmiotów leczniczych.
• art. 28 ust. 1 pkt 1 – dopisać w trybie stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych. Pacjent wypisywany z takiego podmiotu leczniczego może mieć zalecenia dalszego leczenia w trybie ambulatoryjnym.
• art. 32 wprowadza nadmierną biurokrację w przypadku czasowego zaprzestania działalności leczniczej. Zgoda wojewody, poprzedzona zasięgnięciem opinii dyrektora właściwego oddziału wojewódzkiego NFZ jest dalece przesadzona. Z racji wiążącej umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych podmiotu leczniczego z NFZ, niezbędna w tym przypadku wydaje się opinia lub nawet zgoda dyrektora oddziału NFZ. Wojewoda winien być wyłącznie informowany o tym fakcie z odpowiednim wyprzedzeniem.
• art. 34 ust. 1 – wykreślić „i pacjentów” oraz art. 31 ust. 3 – wykreślić w całości. Obowiązek zaopatrywania pacjentów w znaki identyfikacyjne (imię i nazwisko) pociąga za sobą niepotrzebne obciążenie finansowe, szczególnie w dużych podmiotach leczniczych (np. szpitalach), które niejednokrotnie przyjmują rocznie ponad 100 tys. pacjentów. Identyfikatory natomiast dla osób zatrudnionych są jak najbardziej uzasadnione.
• art. 44 ust. 2 pkt 2 – zawiera bardzo nieostre sformułowanie - skoro jest to jeden z warunków jakie musi posiadać kandydat na kierownika podmiotu leczniczego niezbędne jest jego doprecyzowanie. W przeciwnym razie będzie mógł stanowić pole do nadużyć.
• art. 47 ust. 6 wymaga doprecyzowania. W przeciwnym razie nie będzie mógł zasiadać w radzie społecznej każdy, kto pozostaje w stosunku pracy albo w stosunku służbowym z jakimkolwiek podmiotem leczniczym niebędącym przedsiębiorcą.
• art. 48 ust. 7 – na stanowisko kierującego oddziałem winien być również przeprowadzany konkurs na takich samych zasadach jak na ordynatora. Tylko postępowanie konkursowe gwarantuje przejrzystość postępowania w sprawie naboru na to stanowisko oraz zawiera obowiązek nawiązania z wybranym kandydatem umowy o pracę, co wpływa na stabilność i trwałość zatrudnienia na ww. stanowisku. Nie bez znaczenia jest fakt, iż praca w formach cywilno-prawnych, tj. kontraktach nie podlega takim rygorom prawnym jak chociażby przepisy prawa pracy, które zapewniają zarówno pracodawcy jak i pracownikowi trwałość stosunku pracy. Ponadto zatrudnianie kierującego oddziałem bez przeprowadzania postępowania konkursowego ogranicza znacznie rolę samorządu lekarskiego w funkcjonowaniu służby zdrowia. O ile w postępowaniu konkursowym na stanowisko ordynatora oddziału decyzję o wyłonieniu kandydata podejmuje komisja złożona zarówno z przedstawicieli środowiska lekarskiego (w liczbie 4), pielęgniarskiego oraz władz szpitala, o tyle nabór i wyłonienie kandydata na stanowisko kierownika oddziału odbywa się bez jakiegokolwiek wpływu środowiska lekarskiego i pielęgniarskiego,
  a uzależnione jest wyłącznie od decyzji kierownika podmiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą.
• art. 94 ust. 1 – proponowany zapis pomija personel medyczny ze średnim wykształceniem (np. pielęgniarki), który mógłby pełnić dyżury medyczne.
• art. 104 ust. 1 – kropkę zastąpić przecinkiem i dopisać: „za wyjątkiem rejestru praktyk zawodowych, który prowadzi właściwy ze względu na miejsce udzielania świadczeń zdrowotnych samorząd zawodowy (odpowiednio okręgowa izba lekarska lub okręgowa izba pielęgniarek i położnych).
• art. 105 ust. 2 – wysokość kary niewspółmierna do przewinienia. Możliwość (a nie obowiązek), nałożenia przez organ prowadzący rejestr kary pieniężnej jest stanowi zagrożenie do nadużyć i stosowania dowolności nakładania kary. Zapis powinien brzmieć jednoznacznie i nie budzić żadnych wątpliwości, że w przypadku nieuzasadnionego braku zgłoszenia zmiany danych objętych rejestrem, organ prowadzący rejestr nakłada karę pieniężną.
• art. 108 – kontrola nad praktykami zawodowymi winna być bezwzględnie prowadzona przez odpowiednio izby lekarskie lub pielęgniarskie, i ich przedstawicieli – osoby wykonujące zawód medyczny.
• art. 109 ust. 7 i art. 118 ust. 5 – brak przepisu regulującego, kto (np. organ wyższego rzędu) i w jakim trybie rozpatruje zastrzeżenia co do sposobu przeprowadzenia kontroli oraz ustaleń zawartych w protokole kontroli. Nie ma również zapisu, na podstawie, którego wniesienie zastrzeżeń, do czasu ich rozpatrzenia, wstrzymuje wydanie decyzji, o której mowa w ust. 8. Tego typu zapisy winny być uregulowane w ustawie, nie zaś w rozporządzeniu Ministra Zdrowia. Nie do przyjęcia jest propozycja, zgodnie z którą odwołanie od kontroli i ustaleń zawartych w protokole kontroli rozpatruje organ, który ją przeprowadzał i wniesienie zastrzeżeń nie wstrzymuje wydanie decyzji, tym bardziej, że skutki mogą być uciążliwe, po wykreślenie włącznie.
• w dziale VI zmienić tytuł na: „Nadzór i kontrola podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami”. Dotychczasowe brzmienie, szczególnie art. 116-118 budzą wątpliwości, do jakich podmiotów leczniczych mają one zastosowanie.
• art. 141 pkt 4) – błędne odniesienie. Ma być art. 38 ust. 2.
• art. 141 pkt 7) – zmienić brzmienie na: „uchyla się art. 50 ust. 4-11 i 17, art. 50a ust. 4- 9, art. 50 ust. 1-5”. Przy założeniu pozostawienia izbom lekarskim prowadzenia rejestru indywidualnych praktyk lekarskich, indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarskich oraz grupowych praktyk lekarskich, zasadnym jest uchylenie wyłącznie proponowanych artykułów, bowiem te kwestie regulować ma ustawa o działalności leczniczej.
• art. 141 pkt 8) – zmienić brzmienie na: „uchyla się art. 51-52”.
• art. 141 pkt 9)
  - art. 53 ust. 1 zmienić brzmienie na: „Lekarz wykonujący działalność leczniczą jako indywidualną praktykę lekarską, indywidualną specjalistyczna praktykę lekarską lub indywidualną praktykę lekarską i indywidualną specjalistyczna praktykę lekarską w miejscu wezwania może zatrudniać osoby niebędące lekarzami do wykonywania czynności pomocniczych (współpracy)”.
  – art. 53 ust. 2 zmienić brzmienie na: „Lekarz, lekarz dentysta wykonujący działalność leczniczą jako indywidualną praktykę lekarską, indywidualną specjalistyczna praktykę lekarską, wpisaną na listę, o której mowa w art. 15 ust. 6, może zatrudniać lekarza, lekarza dentystę w celu odbywania przez niego stażu podyplomowego. Lekarz, lekarz dentysta wykonujący działalność leczniczą jako indywidualną specjalistyczna praktykę lekarską wpisana na listę, o której mowa w art. 15 ust. 6, może zatrudniać lekarza, lekarza dentystę w celu odbywania przez niego stażu specjalizacyjnego lub szkolenia w celu uzyskania umiejętności z zakresu węższych dziedzin medycyny lub udzielania (współpracy) określonego świadczenia zdrowotnego.”
  - art. 53 ust. 3 zmienić brzmienie na: „Przepisu ust. 2 nie stosuje się do działalności leczniczej jako indywidualnej praktyki lekarskiej i indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej w miejscu wezwania.”
• art. 141 pkt 10) i 11) – wykreślić w całości.
• art. 163 – wkreślić. Niezrozumiałe są wyłączenia stosowania przepisów ustawy
  o swobodzie działalności gospodarczej, jakie wprowadza poprzez dodanie art. 84aa. Każdy podmiot będący przedsiębiorcą winien mieć zagwarantowane prawa wynikające z ww. ustawy a odnoszące się do kontroli, bowiem tylko takie zapisy gwarantują rzetelność jej przeprowadzenia i chronią przedsiębiorcę. Tym bardziej, że przepis art. 110 projektu ustawy o działalności leczniczej zawiera jednoznaczny zapis, zgodnie, z którym w zakresie niuregulownaym w ustawie do kontroli działalności leczniczej stosuje się przepisy ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarcze, dając tym samym gwarancje stosowania tych przepisów.

W świetle powyższych wątpliwości i uwag propozycje zawarte w powyższym projekcie wydają się, zdaniem Okręgowej Rady Lekarskiej w Szczecinie, wymagać zmian oraz dodatkowych rozważań.

Sekretarz Okręgowej Rady Lekarskiej Prezes Okręgowej Rady Lekarskiej
w Szczecinie w Szczecinie

dr n. med. Maciej Górski dr n. med. Mariusz Pietrzak